Waarom noemen we de Chinese taal eigenlijk Mandarijn?

Het Chinees dat de meeste Chinezen in China leren wordt door het westen het Mandarijns genoemd. Toch noemen de Chinezen het zelf niet zo. Maar als de term Mandarijns niet Chinees is, waar komt deze dan vandaan? Dat hebben we voor je uitgezocht.

Officiële taal

Het mandarijn is de officiële taal van China en wordt door 910 miljoen mensen gesproken. Omdat China erg groot is en er veel verschillende volkeren leven in China, is er eigenlijk niet “één Chinese taal”, maar zijn veel ‘dialecten’.

We noemen het dialecten, maar eigenlijk kan er ontzettend veel verschil zitten tussen het ene ‘dialect’ en het andere. Bijvoorbeeld als je Nederlands afzet tegen het Duits of het Deens.

Om het makkelijker te maken heeft China het Mandarijns wat op scholen wordt onderwezen putonghua genoemd. Putong = het gewone, en hua = taal. Dit lijkt helemaal niet op het woord “mandarijn”

De oorsprong van het woord mandarijn

Achter het woord mandarijn schuilt eigenlijk een koloniale geschiedenis les. Voordat China “officieel” haar economie opende voor het westen in december 1978, waren de westerlingen al eeuwen geleden in China geweest om handel te voeren.

In de 16e eeuw waren de Portugese ontdekkingsreizigers een van de eerste ‘Europeanen’ die China wisten te bereiken. Na de ontdekkingsreizigers kwamen al gauw de kooplieden en huurlingen die hun oog gevestigd hadden op Macau. Deze ontdekkingsreizigers hadden al snel door dat Macau een geweldige hub was voor handel met China.

Een 19e eeuws schilderij waarop het ‘Portugese’ Macau is afgebeeld in de 16e eeuw.

De Portugezen handelden in zilver, peper en sandelhout met de Chinezen. Ze probeerde ook voet aan de grond te krijgen door stukken land in bruikleen te krijgen. Deze stukken land konden alleen in bruikleen worden genomen door te onderhandelen met Chinese ambtenaren van de toenmalige ming dynastie (1368-1644).

Deze ambtenaren werden door de Portugezen “mandarim” genoemd. De term mandarim vindt zijn oorsprong in het Maleisisch (menteri) en Sanskrit (mantrī) dat beiden minister of raadgever betekent.

Je zult misschien denken wat hebben het Maleisisch en het Sanskrit hier mee te maken? De Portugezen koloniseerden tegelijkertijd Malakka op het Maleisische schiereiland en hadden meerdere gebieden in India waaronder Goa in hun bezit. Hierdoor ontstonden allerlei ‘leenwoorden‘ die nog steeds in het Portugees worden gebruikt.

Gebruik van de term mandarijn

De taal die door deze Chinese ambtenaren (mandarijnen) gesproken werd, werd al snel bestempeld tot het Mandarijns door de Portugezen. Veel andere “mandarijn” gerelateerde woorden vonden ook hun oorsprong in China tijdens de Ming dynastie. Zo zouden bijvoorbeeld enkele dieren hun naam te danken hebben aan een gelijkenis in kleur met de prachtige gele gewaden die de Mandarijnen droegen ten tijden van de Ming Dynastie.

Kleding die werd gedragen door ambtenaren in de Ming Dynastie was goud geel, en werd geassocieerd met citrus.

Alternatieve theorie over het ontstaan van de naam mandarijn

Sommige wetenschappers zeggen dat de oorsprong van het woord Mandarijn komt uit Mantsjoerije – een gebied van 800.400km² in het noordoosten van China. Het gebied grenst aan Rusland, Mongolië Siberië en Noord-Korea. Uit het gebied Mantsjoerije zijn de Mantsjoes voortgekomen. Een groep die in 1644 Peking innam en tot 1911 regeerde als de Qing-Dynastie.

Taalwetenschappers zijn het niet niet eens of het woord Mandarijn een verbastering is van het woord “mandaren” dat “belangrijke Mantsjoe” betekent.

Hoe dan ook Mandarijn is een term dat vandaag de dag nog wordt gebruikt om de taal aan te duiden die door miljoenen mensen ter wereld gesproken wordt.

Welke theorie lijkt jou het meest plausibel?